Izabrane pesme Alekse Šantića
Aleksa Šantić
Poezija, Novi naslovi, Akcija 3 za 1399
"Šantić je uspeo socijalni pesnik, pesnik revolta protiv ugnjetavanja i eksploatacije, pesnik koji govori u ime sirotinje, ne doktrinirano, nego svim svojim srcem i iskustvom. Pojačana patnja u Šantiću je u tome što je, pored socijalnog ugnjetavanja, u sredini iz koje se javio, dolazilo i nacionalno ugnjetavanje: njegova frustracija bila je, dakle, dvostruka. Otud i osećajnost njegovog pesničkog izraza, i spontana arhaičnost, dirljiva pitoresknost pesnikovog dekora." (M. Pavlović)
Za razliku od drugih srpskih modernista na koje formativno uticala francuska literatura, Aleksa Šantić bio je skloniji nemačkoj književnosti, koju je čitaocima na ovom podneblju približio brojnim prevodima – Hajnea, Šilera, Getea i drugih. Upravo tim putem, Šantić je među prvima, posredstvom nemačkog ekspresionizma, slutio i doneo avangardne tendencije u našu književnost. Tin Ujević je hvalio Šantićev jezik, stil i formu, Miloš Crnjanski njegovu ,,kosmopolitsku priroduˮ, dok ga je Skender Kulenović video kao ,,dostojanstvenog pesnika bolaˮ. Prepoznatljiv po tercini, Šantić širokim spektrom tema poziva na ponovno čitanje klasičnih ostvarenja naših pesnika ranog dvadesetog veka.
Šantić je uspeo socijalni pesnik, pesnik revolta protiv ugnjetavanja i eksploatacije, pesnik koji govori u ime sirotinje, ne doktrinirano, nego svim svojim srcem i iskustvom. Pojačana patnja u Šantiću je u tome što je, pored socijalnog ugnjetavanja, u sredini iz koje se javio, dolazilo i nacionalno ugnjetavanje: njegova frustracija bila je, dakle, dvostruka. Otud i osećajnost njegovog pesničkog izraza, i spontana arhaičnost, dirljiva pitoresknost pesnikovog dekora.
Miodrag Pavlović, Eseji o srpskim pesnicima
Kleče mršave
Glave
Pred likom boga svog —
Ištu. Al' tamo,
Samo
Ćuti raspeti Bog.
- ISBN: 9788660362348
- Broj strana: 142
- Pismo: latinica
- Povez: Mek
- Format: 19,6X12,7
- Godina izdanja: 2023
Aleksa Šantić
Aleksa Šantić (27. maj 1868, Mostar – 2. februar 1924, Mostar) bio je srpski pesnik i akademik, koji je svojim delima ostavio dubok trag u srpskoj književnosti. Rođen je u Mostaru, gde je proveo veći deo života i književnog rada. Otac mu je umro dok je bio dete, pa je odrastao u stričevoj porodici. Iako je potekao iz trgovačke porodice koja nije imala mnogo razumevanja za njegov pesnički dar, Šantić je razvio strast prema poeziji.
Obrazovao se u Trstu i Ljubljani, ali se nakon završetka trgovačke škole vratio u Mostar 1883. godine. Tada je bio suočen s teškom situacijom u gradu, koji se oporavljao od ugušenog ustanka protiv Osmanskog carstva. Ubrzo je započeo svoje književne i društvene aktivnosti, inspirisan srpskim piscima poput Vojislava Ilića i Jovana Jovanovića Zmaja, kao i stranim autorima poput Hajnriha Hajnea.
Šantić je bio aktivan u kulturnim organizacijama, osnivajući 1888. godine Srpsko pevačko društvo „Gusle“, čiji je bio predsednik. Pored toga, bio je urednik književnog časopisa „Zora“, koji je imao cilj da neguje srpsku kulturu i razvija nacionalnu svest. Sarađivao je sa brojnim srpskim književnim listovima kao što su „Golub“, „Bosanska vila“ i „Otadžbina“. Rodoljublje i ljubav prema srpskom narodu bili su ključni motivi u njegovim delima.
Godine 1902. posetio je Ženevu, ali se brzo vratio u Mostar, nesposoban da podnese tuđinu. Tokom Aneksione krize 1908. godine prebegao je u Italiju sa prijateljima, ali se uvek vraćao u Mostar, grad koji je bio centar njegovog života i stvaralaštva. Kupio je vilu u Borcima kod Konjica, u kojoj je živeo tokom 1913. godine, kada su ga austrougarske vlasti proterale iz Mostara.
Izabran je za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije 1914. godine.
Tokom Prvog svetskog rata, Šantić je bio uhapšen kao talac zbog svojih rodoljubivih pesama. Po završetku rata, vratio se u Mostar, gde je izabran za člana Srpskog odbora. U njegovim pesmama često se javlja motiv protesta protiv ugnjetavanja srpskog naroda, što je bio refleks autorovih nacionalnih i socijalnih uverenja. Pored rodoljubive poezije, Šantić je pisao i ljubavne pesme, koje su često odražavale čežnju i setu.
Tokom života je objavio veliki broj pesama, među kojima se izdvajaju „Emina“, „Ne veruj“, „Ostajte ovdje“, „Što te nema?“ i „Pretprazničko veče“. Njegova poezija je bila duboko vezana za život običnog čoveka i težak položaj srpskog naroda u Hercegovini.
Šantić je umro od tuberkuloze 2. februara 1924. u Mostaru. Njegovo nasleđe nastavlja da živi kroz pesme, kao i kroz brojne škole, ulice i institucije nazvane po njemu širom Srbije i Bosne i Hercegovine. Šantić je ostao simbol kulturne i nacionalne svesti Srba u Hercegovini i jedan od značajnijih pesnika svog vremena.
Dela
Zbirke pesama
1891: Pesme
1913: Na starim ognjištima
1919: Pjesme
1925: Pjesme
Drame u stihu
1907: Pod maglom
1908: Moja otadžbina
1911: Hasanaginica
1912: Anđelija
